Rêu hại luôn tồn tại trong bể thủy sinh do những điều kiện khác nhau của môi trường nước. Nếu chúng phát triển mạnh mẽ sẽ ảnh hưởng đến chất lượng hồ cá của bạn, cần phải loại bỏ chúng.
Rêu hại hồ thủy sinh là gì?
Rêu hại trong hồ thủy sinh được định nghĩa cơ bản là loài rêu tự phát trong hồ thủy sinh trong một điều kiện nhất định. Chúng sẽ bám vào các cây thủy sinh, đá, thậm chí là những rêu trong hồ thủy sinh của mình.
Với tốc độ phát triển khá nhanh và khả năng làm mất mỹ quang chung của hồ cá thủy sinh, các loài rêu hại không mời mà đến ấy có khi phá hỏng hết tất cả hồ thủy sinh chỉ trong thời gian ngắn.
Rêu hại là một trong những nguyên nhân gây bệnh cho cá koi. Chúng phát triển mạnh mẽ sẽ làm hỏng cả bể cá koi đắt tiền của bạn.
Ngoài chơi thủy sinh, nếu bạn quan tâm đến cá koi và có ý định xây hồ cá koi, bạn có thể tìm hiểu thêm về dịch vụ làm hồ cá koi của Askoi.vn.
Các loại rêu hại và cách tiêu diệt
Có nhiều loại rêu hại trong hồ thủy sinh, chúng được sinh ra bởi những nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là cách nhận biết và tiêu diệt chúng.
Rêu tóc, rêu chỉ – Hair/Thread Algae
Rêu tóc là một loại rêu có sợ xanh mọc thành sợi dài. Rêu tóc có thể bám vào lọc và và vướng vào các cây thuỷ sinh. Cũng như blanket weed, rêu tóc phát triển khi bể thuỷ sinh mất cân bằng dinh dưỡng và cây thuỷ sinh phát triển chậm.
Nguyên nhân:
- Hồ mới set, hệ vi sinh chưa ổn định để chuyển hóa 1 số chất cho cây hấp thụ.Quá nhiều đèn, nhưng không cung cấp đủ CO2.
- Lượng Fe trong nước cao, kết hợp với ánh sáng cao và lượng CO2 hạn chế.
- Đa số trường hợp chỉ cần 1 lượng Fe rất nhỏ, dường như không đo được trong nước (0.0005 mg/l) cũng đã có thể gây rêu tóc nếu đèn quá dư, đèn càng sáng thì lượng Fe càng dễ được rêu hại hấp thụ.
- Tạp chất hữu cơ trong nước cao.
- Trong một số trường hợp, hồ bị thiếu đa lượng (NO3) làm cây yếu và hấp thụ vi lượng kém, gây dư thừa Fe và vi lượng tạo điều kiện cho rêu tóc phát triển.
Cách khắc phục:
- Xử lý bằng tay: Dùng nhíp hoặc lấy tay bốc rêu tóc ra càng nhiều càng tốt.
- Xử lý bằng cá: thả cá bình tích, cá mún, tép mồi, cá moly… Các loài cá này rất thích ăn rêu tóc, đôi khi người ta nuôi rêu hại này để làm thức ăn cho chúng.
- Cân bằng lại chất dinh dưỡng trong hồ thủy sinh: N (10-20 ppm), P (0.5-2 ppm), K (10-20ppm), Ca (10-30 ppm), Mg (2-5 ppm), Fe (1ppm).
- Thay nước 30% mỗi tuần một lần để ngăn ngừa và hạn chế rêu tóc mọc.
Tảo nước xanh – Green Water (Euglaena)
Tảo nước xanh là loại rêu đơn bào green planktonic algae. Chúng khiến nước xanh. Các tế bào rêu sẽ nhân bản cực nhanh cho đến khi nước chuyển sang màu xanh. Cuối cùng loài rêu này sẽ chết khi các chất dinh dưỡng cạn kiệt. Việc rêu chết đột ngột có thể tạo ra môi trường thiếu hụt Oxy có thể làm cá chết.
Nguyên nhân:
- Thông dụng nhất là hồ mới set, hệ vi sinh chưa ổn định nhưng lại bật đèn quá nhiều.
- Ánh sáng quá nhiều, bật quá lâu, hoặc mới tăng bóng đèn, tăng thời gian chiếu sáng vội vàng.
- Ánh sáng mặt trời chiếu vào quá nhiều.
- Dư thừa lượng Nh3 trong hồ, có thể là do cá tép chết nhiều vi sinh phân hủy không kịp.
- Bật đèn quá nhiều, lại châm thêm 1 lượng dinh dưỡng dư thừa.
- Đèn nhiều, nhưng CO2 lại thiếu.
Cách khắc phục:
- Tắt đèn, trùm mền hồ trong 5 ngày: Đây là phương pháp tốt nhất để tiêu diệt loài rêu hại này.
- Lọc vi sinh: hệ thống vi sinh tốt cũng loại trừ như tuyệt đối tảo nước xanh.
- Dùng đèn UV diệt khuẩn để tiêu diệt tảo nước xanh.
- Lọc bông: tăng cường nhiều bông lọc sẽ cải thiện kha khá loài rêu hại này.
- Thay nước: Thay nước đều đặn và tương đối trong vòng 1-2 tuần. Phương pháp đơn giản nhất để diệt rêu hại tảo nước xanh.
- Rận nước: Nhiều người dùng rận nước để ăn sạch tảo nước xanh, tuy nhiên phương pháp này không khuyến khích lắm.
Rêu đốm xanh – Green Spot (Choleochaete orbicularis)
Loại rêu hại này thường có hình đốm tròn màu xanh, hay bám lên mặt kính và lá cây.
Nguyên nhân:
- GSA liên quan trực tiếp đến ánh sáng mạnh và chất hữu cơ, vi lượng trong nước.
- Nếu ánh sáng quá mạnh hoặc thời gian chiếu sáng quá lâu hơn mức cần thiết của từng hồ, GSA sẽ xuất hiện trên kính và lá cây yếu.
- Nếu hồ dư chất hữu cơ (từ nền cũ, phân cá, lá cây chết, cặn đáy…), GSA càng dễ bùng phát khi có thêm ánh sáng dư thừa.
- Vi lượng dư thừa cũng là nguyên nhân gây GSA, chủ yếu là những kim loại nặng như sắt chẳng hạn. Nếu hồ bạn trồng những cây hút ít vi lượng, nhưng bạn lại châm nhiều Fe thì chắc chắn GSA sẽ xuất hiện khi nhiều đèn.
Cách khắc phục:
- Giảm sáng, có thể là số bóng đèn, giờ chiếu sáng, hoặc cả 2.
- Thay nước để giảm lượng hữu cơ, vi lượng, Fe dư thừa trong nước.
- Sử dụng ốc nerita, 1 số loại cá dọn dẹp rất thích ăn GSA
- Nếu không thể loại bỏ những tạp chất hữu cơ trong nước, bạn có thể châm thêm 1 lượng PO4 để PO4 làm kết tủa bớt những chất này. Có thể tăng dần lên 1ppm, 2ppm, lên 4 – 5 ppm.
- Tăng CO2 có thể làm cây khỏe để hút hết hữu cơ dư thừa, CO2 cũng có tác dụng vô hiệu hóa tạm thời thức ăn của GSA.
Rêu bụi xanh – Green Dust Algae (GDA)
Rêu bụi xanh là các lớp màng bám bẩn trên kính, đá và lá cây thủy sinh. Rêu bụi xanh cũng thuộc loài rêu hại gây mất thẩm mỹ trong hồ thủy sinh.
Nguyên nhân:
- Ánh sáng quá cao hoặc thời gian chiếu sáng quá dài.
- Hồ có nhiều tạp chất hữu cơ, hồ dơ, lượng Fe và vi lượng dư thừa trong môi trường đèn quá sáng.
- Những hồ pH trên 6.5 mà bị GDA thì đa số là ít thay nước hoặc thiếu CO2
- Hồ trồng ít cây phát triển nhanh, nhưng đền và dinh dưỡng cao.
- Khi bạn tăng ánh sáng quá đột ngột cũng gây bùng phát GDA.
Cách khắc phục:
- Dùng ốc: ốc táo đỏ và Nerita sẽ giúp hạn chế rêu bụi xanh.
- Dùng tay xử lý: Dùng dao cạo rêu bằng inox hoặc có thể dùng miếng rửa chén để chùi loài rêu hại này trên kính.
- Thay nước đều đặn 30% mỗi tuần để hạn chế rêu hại này.
Rêu chùm – Cladophora
Rêu chùm có hình dáng gần giống rêu tóc, những loài rêu hại này không phải là rêu tóc. Xử lý rêu chùm này khá vất vả.
Nguyên nhân: Nhiều người sử dụng Moss Ball (cầu rêu) để trang trí cho hồ thủy sinh, nhưng trong moss ball lại mang mầm bệnh rêu chùm, vì vậy chúng xuất hiện và khó có thể tiêu diệt hết 100%.
Cách khắc phục:
- Xử lý bằng tay: Dùng tay hoặc bàn chải để gỡ rêu hại này ra
- Sử dụng Oxy già: Dùng ống xi lanh bơm oxy già vào chỗ bị nhiễm rêu hại
- Tép: Tép mồi có thể ăn rêu chùm.
Rêu xoăn, rêu tơ, rêu lông tơ – Fuzz Algae
Các loại tảo có sợi này nhìn rất dùng các chùm tơ. Fuzz algae có thể xuất hiện khi chất dinh dưỡng ở mức cao và cây thuỷ sinh phát triển chậm do hạn chế CO2. Rêu tơ có thể phát triển khi thiếu hụt dinh dưỡng khiến cho cây thuỷ sinh bị ức chế phát triển.
Nguyên nhân:
- Ánh sáng: Một trong những nguyên nhân chính làm bùng phát là kéo dài thời gian chiếu sáng, với thời gian chiếu sáng 16 tiếng mỗi ngày đã dẫn đến hậu quả là nước không thể nào trong được, phải tránh ánh sáng ánh nắng trực tiếp vào bể. Ánh nắng không những làm cho bể của bạn trở nên xanh rêu mà còn làm tăng nhiệt độ ảnh hưởng tới cá.
- Do hệ vi sinh trong hồ chưa hoàn thiện: chất lượng nước chưa ổn định một cách toàn diện lượng phân thải của cá chưa được xử lý tạo ra dinh dưỡng cho loài rêu này phát triển.
- Dư dinh dưỡng: Thường có khoảng 2 tuần sau khi làm hồ do chu trình chuyển hóa Nitrogen chưa tốt
Cách khắc phục:
- Xử lý diệt bằng cách thủ công.
- Duy trì sự cân bằng CO2 và chất dinh dưỡng.
- Xử lý nước bằng liều cao hơn các phụ chất argon lỏng (glutaraldehyde-based).
- Sử dụng một số loài ăn rêu hại: Tép ăn rêu, cá mún, cá molly, cá bút chì và một vài loài cá plecos.
Rêu nhớt xanh – Blue Green (Cyanobacteria)
Loại rêu này thực chất là 1 loại khuẩn lam (cyanobacteria), nó tự sinh và hấp thụ dinh dưỡng và dùng cả co2 để quang hợp. Có nhiều loại khuẩn cyano nhưng trong hồ thủy sinh thì loại thông dụng nhất thường nhớt, có mùi hôi, thường xuất hiện ở nền, mặt nước, và những chỗ có dòng chảy kém.
Nguyên nhân:
- Hàm lượng Nitrat thấp
- Giàu chất hữu cơ: thường thì do bị thức ăn dư thừa nhiều, đôi khi cá chết hoặc cây thối cũng gây ra tình trạng rêu nhớt xanh xuất hiện
- Bóng đèn yếu – ánh sáng yếu hoặc bóng bị cũ
- Hệ thống lọc nước chưa tốt, vi sinh chưa tốt chưa tiêu thụ hết chất hữu cơ trong hồ
Cách khắc phục:
- Quan trọng nhất là xem lại hệ thống lọc, đảm bảo dòng chảy, sục oxi và chạy lọc váng
- Xem lại CO2 xem đã tốt hay chưa.
- Vệ sinh hồ, cho cá ăn ít lại, hạn chế nuôi quá nhiều cá.
- Nếu có thể thì tắt đèn vài ngày, rêu nhớt xanh sẽ biến mất (không khuyến khích).
- Cá bút chì và ốc nerita có thể diệt bớt rêu nhớt xanh.
- Cidex, excel cũng hiệu quả.
- Trong trường hợp bị quá nặng, các bạn có thể mua thuốc erythromycin phosphate, liều là 100mg cho 20 lít hồ, sau vài ngày rêu nhớt xanh sẽ biến mất hoàn toàn, nhưng cẩn thận vị hệ vi sinh cũng sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều.
Tảo nâu – Brown Algae (Diatoms)
Tảo nâu là một trong những loại rêu hại phát triển đầu tiên trong bể thuỷ sinh, xuất hiện trên kính và nền. Khi bể đến độ ổn định thì tảo nâu trở nên yếu ớt và không còn đáng chú ý nữa. Tảo nâu có thể bám vào các cây thuỷ sinh mọc yếu hoặc các lá cây chết. Nếu trong nước có hàm lượng silic cao có thể làm bùng phát sự phát triển của tảo nâu.
Nguyên nhân:
- Dư dinh dưỡng là yếu tố hàng đầu.
- Hồ cá thủy sinh mới setup cũng hay gặp.
- Sử dụng đèn không đúng hoặc chất lượng đèn kém do dùng lâu.
Cách khắc phục:
- Tảo nâu dễ dàng bị tiêu diệt bởi hóa chất như excel, glutaraldehyde (cidex), oxy già, nhưng nó sẽ mau chóng quay trở lại nếu hồ vẫn dư sáng và hệ vi sinh chưa ổn.
- Dùng động vật chuyên ăn rêu hại: cá otto, tép ăn rêu, ốc táo đỏ & ốc nerita.
- Thay nước liên tục theo định kỳ.
- Thay đèn hoặc bóng của máng đèn.
- Cách phòng tảo nâu tốt nhất là mở đèn 1 lượng vừa phải khi mới setup hồ và tăng lên dần, sục oxi và chạy lọc váng, châm vi sinh để hệ vi sinh phát triển nhanh, giảm co2 nếu lượng co2 quá nhiều trong thời gian này.
Rêu chùm đen – Black Brush/Beard (Rhodophyta)
Một trong những loại rêu khó nhằn nhất, Audouinella thực ra là một loại rêu đỏ có sợi (filamentous red algae). Nó bám vào các riềm lá cây, lũa và các vật trang trí trong bể thuỷ sinh, có dạng bụi màu tối, mượt.
BBA sẽ bám vào đầu ra của ống out máy lọc nơi có dòng nước chảy mạnh hoặc ở chỗ có tuần hoàn nước kém trong bể. Loại rêu này sẽ mọc ở trong môi trường ánh sáng yếu hoặc mờ. Nó rất khó để có thể được loại bỏ khỏi cây thuỷ sinh và các bề mặt thậm chí cho đến lúc chúng chết.
Nguyên nhân:
- Chất hữu cơ dư thừa trong nước hồ quá nhiều, cá tép quá nhiều, cho cá ăn quá nhiều, hồ ít thay nước, hồ quá bẩn, lọc quá bẩn vì lâu không vệ sinh..
- Lượng Sắt – Fe dư thừa, hoặc không được cây hấp thụ hết
- Đa số trường hợp chỉ cần 1 lượng Fe rất nhỏ, dường như không đo được trong nước (0.0005 mg/l) cũng đã có thể gây rêu tóc nếu đèn quá dư, đèn càng sáng thì lượng Fe càng dễ được rêu hại hấp thụ.
- Lượng co2 thấp hoặc dòng chảy đưa co2 yếu, đây là nguyên nhân thông dụng nhất, thiếu carbon làm cây yếu và ngừng hấp thụ những chất gây bùng phát chùm đen
- BBA thường xuất hiện nhiều trong hồ pH thấp, lượng vi lượng, hữu cơ dễ được rêu chùm đen hấp thụ khi ở môi trường pH thấp.
- Lá già yếu, lá bị tổn thương khi thiếu hụt dinh dưỡng, lá bị che sáng cũng dễ bị rêu chùm đen tấn công
Cách khắc phục:
- Tăng CO2 kích thích sự phát triển cây thủy sinh, hấp thụ dinh dưỡng sẽ cắt đi nguồn sống của rêu hại chùm đen này.
- Bơm dung dịch oxy già hoặc Seachem Excel trực tiếp vào rêu hại chùm đen.
- Gỡ bỏ bằng tay, đôi khi dùng biện pháp mạnh cắt bỏ luôn vật chủ thể.
- Thả Cá bút chì hay tép Yamato rất có ích trong việc tiêu diệt rêu hại chùm đen.
- Thay nước liên tục cách ngày chỉ 30% nước hiện có.
Rêu sừng hươu – Staghorn (Compsopogon sp)
Rêu sừng hươu là loài rêu xử lý tương đối dễ, nó có hình dáng mảnh và như sừng hươu. Rêu sừng hươu thường bám vào các lá cây hoặc thiết bị ở trong hồ thủy sinh.
Nguyên nhân:
- Mất cân bằng dinh dưỡng
- Ít CO2 trong hồ thủy sinh
Cách khắc phục:
- Thủ công: gỡ bằng tay rêu hại sừng hươu.
- Thay nước thường xuyên.
- Tăng CO2.
Để xử lý nước cho những hồ cá lớn, người ta sử dụng Máy lọc trống – một loại máy loc hiệu quả và công suất bậc nhất hiện nay.
Một số lưu ý về phòng và diệt trừ sâu hại
Hầu hết các loài rêu hại đều được xử lý bằng các loài ăn rêu như tép, ốc táo, ốc Nerita, cá bút chì v.v…… vì vậy nếu có thể thì hãy làm phong phú các động vật trong hồ thủy sinh bằng các loài ăn rêu hại đó.
- Nếu muốn tránh tình trạng rêu hại xảy ra thì hãy thay nước đều đặn 30% mỗi tuần, có khi 2 lần 1 tuần sẽ giúp hồ cá thủy sinh rất tốt.
- Đừng tùy tiện sử dụng thuốc diệt rêu hại, nó gây ảnh hưởng rất lớn đến thực vật và động vật thủy sinh.
Rêu hại gây ảnh hưởng không tôt đến môi trường bể cá và sức khỏe cá. Do đó, hãy thường xuyên quan sát bể cá để phát hiện và loại bỏ sớm. Đồng thời nên vệ sinh và thay nước bể cá thường xuyên.
Mời bạn tìm hiểu thêm:
Thông tin được chia sẻ với Askoi Farm, nếu bạn có nhu cầu mua cá koi – thiết kế hồ koi – cải tạo vệ sinh hồ koi – chữa bệnh cho cá koi, bạn có thể liên hệ theo thông tin sau:
Trang trại cá koi Askoi Farm
Địa chỉ: Số 1 ngõ 22 Khuyến Lương, Trần Phú, Hoàng Mai, Hà Nội
Số điện thoại: 094 343 9922 – 0966 864 864
Website: askoi.vn
